Antyczny Teatr w Aspendos

Jest jednym z najlepiej zachowanych teatrów na świecie. Budowla Teatru w Aspendos powstała w II w. n.e. za panowania Cesarstwa Rzymskiego, na polecenie Marka Aureliusza. Rzymianie przykładali dużą wagę do tradycji i własnej twórczości, a w rejonie basenu Morza Śródziemnego i Egejskiego zauważalne były także wpływy kultury hellenistycznej.

Teatr Aspendos. Foto; W.E. Zarucka

Projektantem jest Zenon, grecki architekt. Połączone zostały dwa style - grecki, bo widownia opiera się o zbocze wzgórza, na którym jest akropol oraz rzymski, reprezentowany przez skene, czyli ścianę oddzielającą publiczność od reszty świata, z której to wychodzili aktorzy. Skene stanowi także tło dla przedstawień.

To, co jest jeszcze charakterystyczne, teatry rzymskie kryte były dachem chroniącym przede wszystkim przed słońcem. Nad widownią rozpinana była płócienna osłona. Do tej pory zachowało się w górnej części widowni 58 otworów, wykorzystywane do montażu osłony.

Relief Dionizosa.Teatr Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Bogom tej krainy oraz rodowi cesarskiemu

Taka dedykacja została umieszczona na inskrypcjach po grecku i łacinie po obu stronach skene przez Curtius Crispinus i Curtius Auspiratus.

Sama budowla robi wielkie wrażenie. Z zewnątrz wygląda niepozornie, za to po przekroczeniu bramy wejściowej odsłania się imponujący widok. Skene, bogato ozdobiona z zachowanymi oryginalnymi elementami, o długości 100 m i wysokości 25 m oraz widownia, która sprawia wrażenie, że sięga do nieba. Widownia posiada 20 rzędów na dole, następnie przerwę nazywaną diazoma i dalsze 21 rzędów zakończone na górze arkadami podpartymi kolumnami, prowadzącymi do klatek schodowych. Spostrzegawczy może zauważyć symbole - nazwy na siedziskach. Prawdopodobnie były rezerwowane miejsca, albo i wykupowane. Posiadanie swojego miejsca w teatrze było prestiżowe w tym okresie i świadczyło o dostojności i bogactwie.

Pomiędzy widownią a sceną znajduje się orchestra w kształcie półkoła. Po bokach, po obu stronach widowni jest cella magistratus czyli loże cesarskie .

Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

To, że teatr w tak znakomitym stanie dotrwał do dzisiaj, jest zasługą Turków Seldżuckich, którym służył jako letnia rezydencja, a później jako karawanseraj. Budowla była użytkowana i poddawana naprawom wynikającym z eksploatacji obiektu. Zachowały się ozdobne czerwone zygzakowate ozdoby na ścianie z tego okresu.

Seldżuckie ozdoby. Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Akustyka Teatru Aspendos

Oprócz okazałego widoku na uwagę zasługuje niesamowita akustyka. Nieważne w którym rzędzie się siedzi, wszędzie doskonale słychać to co się dzieje na scenie. Żadne, nawet profesjonalne nagłośnienie nie odda tego "naturalnego" dźwięku przenoszonego w budowli.

Aria Skołuby, niesamowity koncert w Aspendos

Sama niejednokrotnie miałam możliwość testowania akustyki teatru.

Teatr może pomieścić 15 tysięcy widzów.

Teatr w Aspendos. Foto: zbiory własne autora

Legendy o Teatrze Aspendos

Kultura czy woda?

Władca Aspendos ogłosił konkurs. Kto stworzy coś najbardziej przydatnego dla mieszkańców, przyczyni się do polepszenia ich warunków życia, ten otrzyma specjalną nagrodę, rękę pięknej córki króla o imieniu Belkis. Wielu śmiałków stanęło do konkursu, do finału dotarło dwóch.

Jeden doprowadził wodę do miasta, zbudował akwedukt, system nawadniający i kanalizację. Drugi postawił teatr. W mieście dyskutowano, powstały nawet zakłady o to który wygra. Wszystkim wydawało się, że raczej budowniczy systemu wodno-kanalizacyjnego, bo to jest najbardziej potrzebne miastu, a nie jakiś tam teatr. Bez teatru można żyć, bez wody nie.

Jednak władca chciał być sprawiedliwym. Jeszcze raz dokonał oględzin budowli. Kiedy przechadzał się w górnej części teatru w pewnym momencie usłyszał słowa: "córka władcy musi być moja". Oburzony zwrócił do towarzyszącej mu świty i mówi:

- Jak śmiecie tak myśleć! Moja córka jest obiecana zwycięscy.

- Ale królu, to nie my!

- A kto? w takim razie?

- Może ten człowiek, który jest na dole, na scenie.

Przywołali go i pytają: - Czy ty to powiedziałeś?

- Tak ja.

- A ktoś ty taki?

- Jestem budowniczym teatru.

Tak bardzo ujęła ta sytuacja króla. Jak wielkim musi być ten człowiek, skoro stworzył taką niesamowitą rzecz. Szept wypowiedziany na dole słyszany jest na samej górze. Jakim wielkim kunsztem, zmysłem i wyobraźnią i fachowością obdarzony jest ten człowiek.

I oto on, budowniczy teatru w Aspendos został zięciem króla.

Inna wersją tej legendy jest to, że nie mogąc dokonać wybory, kazał podzielić swoją córkę na pół. Stąd wyjaśnia się, dlaczego w teatrze jest posąg połowy kobiety.

Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Królowa Pszczół i Sułtan Węży

Sułtan Węży mający swoje królestwo nad rzeką zakochał w Królowej Pszczół mieszkającej w Górach Taurus. Królowa nie przyjęła jego oświadczyn, nie chciała porzucać swojego królestwa. Jednak zakochany sułtan nie odpuścił. zbudował mosty, wiadukty i akwedukty i w ten sposób dostał się do jej królestwa i ją porwał.

Królowa Pszczół przybyła do miasta i poślubiła Sułtana. Upodobała sobie przebywanie w teatrze i słuchanie muzyki i śpiewu. Niestety po urodzeniu córki Królowa umiera. Córkę nazwano Belkis. Zrozpaczony Sułtan Węży nakazał zamknięcie Belkis w teatrze, w ulubionym miejscu jej matki. Do tej pory słychać cichy śpiew tęsknoty córki za matką.

Widownia. Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Loża Cesarska. Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Kemal Ataturk w Aspendos

Podczas dokonywanej wizytacji w prowincji Antalya pierwszy prezydent Republiki Tureckiej zawitał także do Aspendos. Zachwycony majestatyczną budowlą nakazał renowację i przeznaczenie jej dla ludzi, dla mieszkańców. "Przywróć ten teatr, ale nie zamykaj jego drzwi..." powiedział.

Spotkało się to z dużym oburzeniem konserwatorów zabytków, ale na szczęście dla nas, polecenie prezydenta zostało wykonane. Dzięki temu w Teatrze Aspendos odbywają się cykliczne imprezy kulturalne, koncerty, przedstawienia, festiwale. Jednym z nich jest Festiwal Opery i Baletu.

Teatr w Aspendos. Foto: W.E. Zarucka

Teatr w Aspendos. Foto; W.E. Zarucka

Festiwal Opery i Baletu

Do programu corocznych imprez kulturalnych wpisany został Festiwal Opery i Baletu, który od 1994 roku zaprasza na scenę Teatru Aspendos muzyków, śpiewaków i tancerzy.

Jest to niesamowita okazja bycia na przedstawieniu i słuchania muzyki i śpiewu bez udziału ekipy nagłaśniającej w otoczeniu antycznej atmosfery, z której mogą skorzystać turyści odpoczywający w Alanya, Side, Belek, Antalya, Kemer.

AIDA w Aspendos Madame Buterfly w Aspendos